Część pierwsza: … Na początku był Bartek (połowa XIV w.)
Najstarsze ślady na jakie trafiłem szukając początków wsi Mietniów sięgają roku 1357… ale najpierw małe tło historyczne.
Rzecz działa się w Krakowie, gdy na tronie zasiadał Kazimierz Wielki, a biskupem krakowskim był Jan Bodzanta. Obaj panowie byli w ustawicznym sporze, ale wydaje się, że taki stan rzeczy wychodził nam na dobre. Obaj byli znakomitymi gospodarzami, organizatorami i politykami. Ich rywalizacja skutecznie motywowała do dalszych działań.
Biskup Bodzanta jako zarządca diecezji krakowskiej okazał się sprawnym organizatorem oraz dbałym i światłym gospodarzem. Starał się nie tylko o rozbudowę Wawelskiej Katedry, ale i o rozwój gospodarczy całej diecezji. Utworzył w terenie przeszło dwadzieścia nowych parafii, budował w nich kościoły, zasiedlał pustki, lokował miasta i wsie.
Prawdziwy problem zaczął się wtedy, gdy do sporów majątkowych doszło wytykanie królowi niemoralnego prowadzenia się – co ostatecznie skończyło się rzuceniem na króla kościelnej klątwy.
Król Kazimierz najpierw załatwił sobie w Awinionie zdjęcie ekskomuniki narzuconej mu przez biskupa, a potem – w ramach pokuty – ufundował kilka kościołów ekspiacyjnych (pokutnych), między innymi krakowski kościół św. Katarzyny, kościoły w Sandomierzu i Wiślicy.
Ówczesne relacje obu Panów najlepiej przedstawia ta średniowieczna płaskorzeźba z wiślickiej kolegiaty: Klęczący król ofiarowuje kolejny kościół, ale popycha go do tego stojący za nim biskup J. Bodzanta – jakież to prawdziwe! :)
Działo się w tym czasie sporo wydarzeń istotnych dla Ziemi Wielickiej. W 1347 r. król Kazimierz wydaje Dekret zwany „Statutem Żup Krakowskich”, regulujący przemysł górniczy, a w 1356 r. ustanawia „Sąd Sześciu Miast”, w którym na równi z ławnikami z Krakowa zasiadają ławnicy z Wieliczki.
Od około 1257 roku przy Wawelskiej Katedrze powstaje ciekawy rękopis: Kalendarz Katedry Krakowskiej*. Kalendarz ten zawiera informacje o ważnych wydarzeniach, ale także notatki dotyczące śmierci (nekrologi) biskupów, prałatów, kanoników i wikariuszy katedralnych oraz świeckich darczyńców na rzecz kościoła katedralnego i kapituły.
W tymże Kalendarzu pojawił się łaciński zapisek opatrzony datą MCCCLVII (1357 r.) /a więc najwcześniejszą – co do istoty naszych poszukiwań/:
„Nestoris Episcopi et Martyris.
Bartholomeus clericus, qui contulit villam Methnovo cum sale obiit.” **
Oznacza to:
(…) Zmarł kleryk Bartłomiej, który zapisał /przyczynił/ solną wioskę Mietniów.***
Ciekawie jest snuć przypuszczenia, czy to właśnie takie rywalizacje doprowadziły do tego osobliwego „przyczynienia”. Czy w tym zapisie chodziło o powstanie wioski, czy o powiększenie dóbr katedralnych o wioskę Mietniów? Kim zatem był kleryk Bartłomiej, że mógł się do tego skutecznie przyczynić?
Zachęcam do dalszych poszukiwań.
W artykule wykorzystano materiały:
* W oparciu o wypisy archiwalne Pracowni Słownika Historyczno – Geograficznego woj. krakowskiego w Średniowieczu /Odd. PAN w Krakowie/ oraz w oparciu o Monumenta Poloniae Historica, „Pomniki Dziejowe Polski” Augusta Bielowskiego – Lwów 1872 – tom II
** Katalog biskupów, prałatów i kanoników krakowskich: Prałaci i kanonicy krakowscy – Bp. Ludwik Łętowski
*** Tłumaczenia dokonano zgodnie ze zrozumieniem słów łacińskich z czasów Wincentego Kadłubka; „Starożytna Polska pod względem historycznym – Tom 1” – M.Baliński, T.Lipiński
Piotr Kiszka
Materiał jest chroniony prawem autorskim, kopiowanie i publikowanie go bez zgody Autora jest zabronione przepisami prawa.